Әдеп қағидалары
«Dulaty University Хабаршысы» журналының редакциялық саясаты, мақала жариялаудағы әдеп қағидалары, рецензиялау мен плагиатқа тексеру тәртібі және т.б. «Мерзімді ғылыми басылымдар туралы ереже» («М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті» КЕАҚ ректорының 19.11.2020 ж. №152 бұйрығымен бекітілген) құжатына сәйкес жүргізіледі.
Сонымен қатар, «Dulaty University Хабаршысы» журналының редакциясы Жарияланымдар әдебі бойынша комитет (COPE) белгілеген әдеп қағидаларын ұстануға міндеттенеді. Бұл туралы толығырақ https://publicationethics.org/ ресми сайтынан білуге болады.
Сондай-ақ, COPE әдеп қағидаларымен мына сілтеме арқылы өтіп, танысуға да болады.
Мақала мәтінін және оның материалдарын (суреттер, кестелер, графикалық материалдар, статистикалық өңдеулер және т.б.) дайындау кезінде жасанды интеллект технологияларын пайдаланған жағдайда автор бұл туралы мақалада "материалдар мен әдістер" бөлімінде хабарлауға және тиісті сілтемелер беруге міндетті. Сілтемелер технологияның, өндірушінің (құқық иеленушінің) атауын, нұсқаларын, жүгіну және қолдану күндерін, сондай-ақ мақалада пайдаланылған нәтиже алынған сұраулардың сипаттамаларын қамтуы тиіс.
Мақала жазу кезінде AI құралдарын қолданатын авторлар жариялау этикасының принциптері мен ережелерін сақтауы керек. Бұл жағдайда авторлар ғылыми мақаланы дайындауда AI қолданудың салдарын түсініп, ескеруі керек. Авторлар өз мақалаларының мазмұнына, соның ішінде AI құралы арқылы алынған нәтижелерге толық жауап береді және осылайша жариялау этикасын бұзғаны үшін жауап береді.
Мақала авторлары AI технологиялары арқылы алынған ақпаратты сенімді, қауіпсіз және этикалық пайдалануды ұстануы керек. Ол үшін авторлар мақалада ғылыми зерттеудің қай кезеңдерінде және AI технологиясы қалай қолданылғанын түсіндіріп, алынған мәліметтердің дұрыстығын тексеру, өңдеу және түсіндіру әдістері мен әдістерінің сипаттамасын ұсынуы керек.
Мұндай мәліметтердің болмауы автордың дайындалған мақалада жасанды интеллект технологияларын қолдану фактілерінің жоқтығын растайтындығын көрсетеді. Автордың оларға сілтемелері болмаған кезде мақалада АИ құралдарын пайдалану фактілері анықталған жағдайда, мақала жарияланымнан бас тартылады.
«Dulaty University Хабаршысы» журналында жариялау үшін ұсынылатын ғылыми мақалалардың авторлары, қосалқы авторлары, тексеруден өткізетін редакциялық алқа мүшелері мен рецензенттер ғылым саласындағы келесідей теріс пиғылдағы фактілерді ескеріп, оларға жол бермеулері тиіс:
1) Авторлар орындамаған және нәтижесін алмаған зерттеулердің (теориялық, эксперименттік және т.б.) нәтижелерін жариялау;
2) Зерттеу нәтижелерін қасақана бұрмалау немесе ғылыми деректердің анықтығына әсер ететін ақпаратты жасыру;
3) Өзге авторлардың ғылыми нәтижелерін иемдену немесе ғылыми идеяларын тиісті сілтемесіз беру;
4) Зерттеу жүргізуге және мақала дайындауға үлес қоспаған тұлғаларды авторлар құрамына енгізу;
5) Ғылыми мақаланы елеулі сапалық және сандық өзгеріссіз немесе қосымша ғылыми нәтижелерді пайдаланбай, өзге атаумен қайта жариялау;
6) Журналдың, сондай-ақ редакциялық алқа мүшелерінің беделі мен мәртебесіне теріс ықпал ететін материалдар ұсыну;
7) Редакциялық алқа мүшелерінің өзінің немесе өзі жетекшілік ететін шәкірттерінің (студенттер, магистранттар, докторанттар) мақалаларына рецензия беру;
8) Мақала авторларының құрамын бұрмалау;
9) Жалған ғылыми материалдар ұсыну;
10) Ғылыми мақаланы басқа авторлардың келісімінсіз және редакциялық алқаның рұқсатынсыз басқа басылымға беру;
11) Мақала материалдарын үшінші тұлғаларға тарату;
12) Авторлық құқықтарды және редакциялық үрдістердің құпиялығын бұзу;
13) Қолжазбаларда дәйексөздерді бұрмалау және плагиатқа жол беру;
14) Мақалалардағы ғылыми мүдделер қақтығысы.
Аталған фактілер (немесе олардың біреуі) анықталған жағдайда олар ғылыми мақаланың ресми рецензиясында көрсетілуі тиіс. Жарияланымға дейін анықталған теріс фактілер жойылуы қажет немесе түзетілуі тиіс. Түзетілмеген жағдайда мақала кері қайтарылуы керек. Әдеп қағидалары бойынша ғылыми мақаланы жариялаудан бас тарту шешімі бас редактордың қолы қойылған жазбаша түсініктеме ретінде беріледі.
Жарияланып қойған мақалада әдеп қағидаларының бұзылғандығы анықталған жағдайда, оны қайтару ісі редакция тарапынан немесе авторлар тарапынан жүзеге асады. Мұндай фактілер анықталған жағдайда редакциялық алқа тиісті негіздеме жасау арқылы оларды теріске шығарып, басылым нөмірлерінің бірінде ресми кешірім сұрауы тиіс. Ондай мақалалар журнал санынан алынып тасталмағаны дұрыс. Журналдың келесі санында автор мақалада кеткен кемшіліктер туралы тиісті түсініктеме бергені жөн.
Авторлар құқығы
«Dulaty University Хабаршысы» журналына мақала ұсынатын авторлар мынадай құқықтарға ие:
- өзінің немесе әріптестерінің қатысуымен жасалған зерттеу жұмыстарының нәтижелері баяндалған мақалалар ұсынуға;
- редакциядан мақалалар дайындау талаптарын алуға;
- ұсынған мақаланың авторлық құқықтарын қорғауға;
- мақаласы бойынша редакциялық сараптама барысы туралы ақпарат алуға;
- мақаланы қабылдау туралы шешім шыққанға дейін оны жариялаудан бас тартуға;
- жарияланған мақаланың көшірмесін алуға құқылы.
Автордың міндеттері
«Dulaty University Хабаршысы» журналына мақала ұсынған авторларға редакция алдында келесідей міндеттер жүктеледі:
- редакцияға ұсынылатын мақаланы журнал талаптарына толық сәйкестендіру;
- бұрын жарияланған немесе басқа басылымдарға ұсынылған мақалаларды редакцияға жібермеу;
- мақала дайындау барысында әдеп қағидаларын сақтау;
- мақалада қолданылған материалдарға сілтемелер беру;
- мақаладағы дәйектердің, нәтижелердің, фактілердің дұрыстығына кепілдік беру;
- мақаланы редакциялық сараптау барысында қажетті мәліметтер беру және талаптарды орындау;
- сараптау нәтижесінде мақалада анықталған кемшіліктерді түзету;
- электрондық сайттағы платформа арқылы мақала ұсыну және хат алмасу;
- қабылданған мақалаларды жариялау ақысын төлеу және төлем түбіртектерінің көшірмесін жіберу;
- жарияланған мақаланы электрондық сайттан өз бетінше жүктеп алу;
- журналдың әр санына 2 мақаладан артық ұсынбау.
Рецензенттің құқықтары мен жауапкершілігі
«Dulaty University Хабаршысы» журналының рецензенті келесі құқықтарға ие:
- рецензияға ұсынылатын мақаланың электрондық нұсқасын алу (авторлары көрсетілмеген);
- рецензия нысанын алу;
- рецензияны 7-10 күн мерзімде дайындау;
- өзінің зерттеу бағыты мақала мазмұнымен сәйкес келмеген жағдайда рецензия беруден бас тарту;
- рецензия нәтижесінде кемшіліктері анықталған мақаланың түзетілген нұсқасын алу;
Рецензенттердің жауапкершіліктері төмендегідей:
- рецензияға ұсынылған мақаланы бөгде тараптарға таратпау;
- мақаладағы материалдарды өз мүддесіне пайдаланбау;
- рецензияны сапалы, дәйекті және объективті дайындау;
- рецензияны белгіленген мерзімнен кешіктірмей редакцияға ұсыну;
- рецензияны қолтаңбасымен растап, жұмыс орнының мөрімен бекітіп, электрондық нұсқасын редакцияға платформа арқылы тапсыру;
- мақалада анықталған кемшіліктерді түзету бойынша ұсыныстар беру.
Редакциялық алқа мүшесінің құқықтары мен міндеттері
«Dulaty University Хабаршысы» журналының редакциялық алқа мүшесінің құқықтары мен міндеттері төмендегідей:
- журналдың жауапты бағыттары бойынша ғылыми мақалаларды қарау және оларды сараптап бағалау;
- мақалаларды рецензиялау үшін ғалымдар мен мамандарды тарту;
- «жасырын» рецензиялау үшін рецензенттер базасын қалыптастыруға және жаңартуға қатысу;
- ғылыми ұжымдар мен ғалымдар арасында журналды насихаттау;
- ұжымдық шешім шығару үшін мақаланы рецензиялау бойынша сұрақтар әзірлеу және ұсыну;
- редакциялық алқа жұмысына қатысу және басылым сапасын жақсарту бойынша ұсыныстар дайындау.
Редакция маманының құқықтары мен міндеттері
«Dulaty University Хабаршысы» журналының маманына (шығаруға жауапты тұлғаға) мынадай құқықтар мен жауапкершілік жүктеледі:
- мақала авторларымен іскерлік хат алмасу;
- мақаланы рецензиялау және журналды дайындау мәселелері бойынша бас редактормен және редакциялық алқа мүшелерімен өзара әрекеттесу;
- журнал нөмірлерін шығару мәселелері бойынша «Dulaty University» баспасымен қарым-қатынас жасау;
- журналдың электрондық сайтын ақпараттық қолдауды қамтамасыз ету;
- ғылыми мақалаларды жинау және талдау, оларды рецензенттерге беру;
- мақалаларда көшіру фактілерін (плагиат) анықтау үшін тексеру жүргізу;
- мақаланың рәсімделуін қолданыстағы стандарттар (бұйрықтар, ережелер, нұсқаулықтар және т.б.) талаптарына сәйкестігін бақылау;
- журналдың кезекті нөмірін дайындау;
- нөмірлердің электрондық нұсқаларын жасау және оларды журналдың электрондық сайтына орналастыру;
- мақалалардың метадеректерін дайындау және олардың электрондық нұсқаларын дерекқорларға, оның ішінде халықаралық базаларға жіберу;
- журнал нөмірлерінің шығу мерзімдерін бақылау;
- мақалаларды көшіру фактілерін анықтау үшін жүргізілген тексеру анықтамалары мен жариялауға қабылданған ғылыми мақалаларға берілген рецензиялардың электрондық нұсқаларын сақтау.
Бас редактордың құқықтары мен міндеттері
«Dulaty University Хабаршысы» журналының Бас редакторының құқықтары мен міндеттері:
- редакциялық алқаның қызметіне басшылық жасау;
- редакциялық алқаның сапалық және сандық құрамын айқындау;
- ғылыми мақалаларды «жасырын» рецензиялау үшін рецензенттер базасын қалыптастыру;
- мемлекеттік органдарда, қоғамдық ұйымдарда, баспасөзде, түрлі ғылыми форумдарда, конференцияларда және т.б. редакция алқасы мен ғылыми журналдың мүдделерін қорғау;
- журналдың әрбір нөмірінің жобасын қарау және оны баспаға беруге рұқсат ету;
- журнал нөмірлеріне енгізілетін ғылыми мақалалардың сапасын бақылау;
- журнал қызметі бойынша авторлармен, редакциялық алқа мүшелерімен және редакция қызметімен байланысты басқа да тұлғалармен іскерлік хат алмасу;
- журнал мазмұнының сапасына, тақырыптық бағыты мен шығарылу мерзіміне жауапты болу;
- журналға сілтеме жасалуын жақсарту, оның имиджі мен ғылыми ортада танылуын жетілдіру бойынша іс-шараларды әзірлеу және іске асыру.
Loading...