ИСТОРИЧЕСКИЕ И ФИЛОСОФСКИЕ ОСНОВЫ СУДА БИЕВ НА  КАЗАХСКОЙ ЗЕМЛЕ

М.Ж. Спанов

doi:10.55956/BSMG4141

Авторлар

М.Ж. Спанов

DOI:

https://doi.org/10.55956/BSMG4141

Тірек сөздер:

Билер соты, Әділеттілік, Философиялық негіздер, Даналық, Қазақ хандығы, Дәстүрлі құқық жүйесі, Адамгершілік қағидаттары, Ұлттық мұра

Аңдатпа

Бұл мақала қазақ даласындағы билер сотының тарихи және философиялық негіздерін қарастырады. Билер соты – қазақ халқының құқықтық мәдениетінде ерекше орын алған институт, оның қызметі тек құқықтық шешімдер қабылдаумен шектелмей, әлеуметтік және рухани құндылықтарды қорғауға да бағытталған. Билер сотының әділдік, адамгершілік, даналық және ұжымдық жауапкершілік қағидаттары талданып, қазақ хандығы кезеңіндегі билердің рөлі мен беделі ашып көрсетілген. Сондай-ақ билердің қазақ қоғамының ішкі және сыртқы саясатына ықпалы, олардың жоғары моральдық ұстанымдары мен әділдігі атап өтілген. Авторлар билер сотының қазақ халқының дәстүрлі философиясынан, әсіресе даналық пен үйлесімділік ұғымдарынан нәр алғанын және осы сот жүйесінің халықтың бірлігін сақтауға қалай ықпал еткенін айқындайды. Мақалада билер сотының рухани мазмұнының қазіргі ұлттық құқықтық жүйе мен мәдени құндылықтарға қалай әсер еткені талданған.

Библиографиялық сілтемелер

1. Уәлиханов, Ш. Қазақтардағы сот билігі туралы [Мәтін] / Ш.Уәлиханов. - Алматы: Ғылым, 1985 - 264 б.

2. Бөкейхан, Ә. Қазақ даласындағы құқықтық және саяси жүйе мәселелері [Мәтін] / Ә.Бөкейхан. Алматы: Санат,1997. - 126 б.

3. Зиманов, С.З. Қазақтыңбилер соты – дала демократиясының үлгісі [Мәтін] / С.З.Зиманов. - Алматы: Қазақ университеті, 1994 - 64 б.

4. Мажитова, Ж.С. Совет биев и народное собрание в казахском обществе XVIII–XIX веков в оценках современников [Текст] / Ж.С. Мажитова // Вестник Челябинского государственного университета. 2014. № 12 (341) История. Вып. 60. 14–21 б.б.

5. Қазақ философиясы тарихы (ежелгі дәуірден қазіргі заманға дейін) [Мәтін] - Алматы: ФСДИ ҚР БҒМ, 2014. - 400 б.

6. Уалиханов, Ш. Сот реформасы жайында жазба [Мәтін] / Ш.Уәлиханов. – Алматы: Жеті жарғы, 2003. - 116 б.

7. Зиманов, С.З. Материалы по обычному праву казахов [Текст] / С.З. Зиманова. ‒ Алма-Ата, 1948. ‒ 220 б.

8. Зиманов, С.З. Казахский суд биев - общекультурологическая ценность [Текст] / С.З.Зиманов. – Алматы: Арыс, 2009. – 408 б.

9. Рысқалиев, Т.Х. Философия тарихы [Мәтін] / Т.Х. Рысқалиев. - Алматы:Экономика, 2015. - 508 б.

10. Зиманов, С.З. Қазақ әдет-ғұрып заңдарына шариаттың әсері [Мәтін] / С.З.Зиманов, Н.Өсеров. – Алматы: Жеті жарғы. 1998.- 126 б.

ИСТОРИЧЕСКИЕ И ФИЛОСОФСКИЕ ОСНОВЫ СУДА БИЕВ НА КАЗАХСКОЙ ЗЕМЛЕ