АР-НАМЫС ПЕН ҚАДІР ҚАСИТЕТТІ ҚОРҒАУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ НОРМАТИВТІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ
Авторлар
DOI:
https://doi.org/10.55956/SPWV7771Тірек сөздер:
Қадір қасиет, ар-намыс, әкімшілік құқық бұзушылық, жала жабу, адам құқығы, сөз бостандығы, бұқаралық ақпарат құралы, диффамацияАңдатпа
Ұсынылған ғылыми мақалада құқықтық және демократиялық мемлекет құрудағы ең қымбат қазына деп танылған адамның мүліктік емес жеке құқықтары болып табылатын қадір-қасиет пен ар-намыстың ерекшеліктері, оны қорғаудың тарихы-құқықтық сиапттамасы мен қазіргі кездегі тәжірибелік қолданылу барысындағы туындаған мәселелер, оларды шешу жолдары қарастырылады.
Берілген ғылыми мақаланың пәні қадір-қасиет пен абырой, ар-намыс мен беделді қорғау саласындағы қоғамдық қатынастар. Ал жұмыстың мақсаты ғылыми тұрғыдан әкімшілік құқық бұзушылық саласына жаңадан ауыстырылған жала жабу әкімшілік құқық бұзушылығының мәні мен маңызын, адамның ар-намысы, абыройы мен қадір-қасиетін құқықтық жағынан қорғау, олардың теориялық және тәжірибелік мәселелерін ашу мен шешу үшін қорытынды ұсыныстар беру.
Қарастырылып отырған мүліктік емес мүдделерге толық сипаттама беріліп, қадір қасиет пен ар-намыс түсініктеріне қатысты еліміздің құқықтық актілерінде орын алған кейінгі жылдардағы өзгерістер туралы айтылады. Қадір–қасиет пен ар-намыстың азаматтық құқық саласындағы табиғаты мен мәніне, қадір-қасиет пен ар-намысты реттейтін заңнамалық-құқықтық актілерге сараптама жасалып ғылыми тұрғыдан зерттелген. Мемлекеттік қызметшілердің қадір-қасиеті мен ар-намысын құқықтық қорғау ерекшеліктеріне сипаттама берілген.
Жұмыста ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізуге арналған жалпы ғылыми әдістер мен арнайы ғылыми әдістер қолданылған, оның ішінде салыстырмалы-құқықтық, нормативтік, теориялық кеңейту мен талдау, функционалдық және жүйелік әдістер.
Мақалада қол жеткізген қорытынды нәтижелерге келсек – ғылыми жұмыста қадір-қасиет пен ар-намысқа қарсы жасалатын құқық бұзушылық жала жабу әкімшілік құқық тұрғысынан алғаш рет қарастырылды. Оларды қорғаудың тиімді әдіс-тәсілдері ұсынылды, әлеуметтік желілерді ретке келтірудің жолдары ұсынылды, мемлекеттік қызмет атқарушылардың қадір-қасиеті мен ар-намысына қатысты мәселелер зерттелді.
Библиографиялық сілтемелер
1. Конституция Республики Казахстан [Текст]: принят 30 августа 1995 года (с последними изменениями и дополнениями).- Астана: Ақорда, Режим доступа: http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K950001000_
2. Арапова, Г.Ю. Диффамация в СМИ. Справочная серия. Юристу и руководителю СМИ [Текст]: учебное пособие / Г.Ю. Арапова, М.А. Ледовских – 3-е изд., перераб. и доп. – Воронеж: Изд-во ООО Фирма «Элист», 2014. – 164 с. – Режим доступа: https://media-pravo.info/book/39
3. Абсаттаров, Г.Р. Политически–правовая защита чести и достоинства казахстанца – важнейший фактор совершенствования правовой культуры: политологический анализ [Текст] / Г.Р. Абсаттаров // Проблемы современной науки и образования. – 2016. – [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://ipi1.ru/images/PDF/2016/45/politicheski-pravovaya-zashchita-chesti-i-dostoinstva.pdf
4. Уголовный Кодекс Республики Казахстан [текст]: принят 3 июля 2014 года № 226-V ЗРК. – Астана: Ақорда, - Режим доступа: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1400000226
5. Тоқаев Қ. «Ұлттық қоғамдық сенім» кеңесінің екінші отырысында сөйлеген сөзі. - Астана, 20 желтоқсан 2019 ж. [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://www.akorda.kz/kz/speeches/internal_political_affairs/in_speeches_and_addresses/memleket-basshysy-k-tokaevtyn-ulttyk-kogamdyk-senim-kenesinin-ekinshi-otyrysynda-soilegen-sozi
6. Декриминализация клеветы и оскорбления [Текст]: (материалы «круглого стола» и семинара) / Представительство «Internews Network» в Казахстане. – Отв.ред. Кужукеева Г. Введение. - Алматы, 2010 - С.7. - [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30650625
7. Декриминализация клеветы в Казахстане: предпосылки, последствия и потенциальные трудности [Текст]: Заключение подготовлено и опубликовано ОФ «Центр исследования правовой политики» (LPRC). 1. Общий контекст. - С.22. - [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=33239322
8. «Құқықтық статистика және арнайы есепке алу органдарының порталы» [Электронный ресурс]. - Режим доступа: [https://qamqor.gov.kz/crimestat/indicators/administrative]. Жүгінген күн: 30.04.2024.
9. Жетпісов, С.Қ., Цифрландыру дәуіріндегі дербес деректерді қорғау: Конституциялық-құқықтық аспект [Текст] / С.Қ. Жетпісов, Г.А. Алибаева, О.Б. Дубовицкая // Qazaqstan Respýblıkasy Zańnama jáne quqyqtyq aqparat ınstıtýtynyń gylymi-quqyqtyq jýrnal. - 2023. -№3(74). - С.68-76.
10. О применении судами законодательства о возмещении морального вреда Нормативное постановление Верховного суда Республики Казахстан [Текст]: принят 27 ноября 2015 года № 7. – Астана: Ақорда, Режим доступа: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P150000007S
11. Закон Республики Казахстан «О масс-медиа» [Текст]: принят 19 июня 2024 года № 93-VIII ЗРК. – Астана: Ақорда, Режим доступа: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z2400000093
12. Кодекс об административных правонарушениях [Текст]: принят 5 июля 2014 года № 235-V ЗРК. – Астана: Ақорда, Режим доступа: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1400000235
13. Аргинбекова, Г.И. Құқықтық мәдениетті қалыптастыру - өркендеудің өрісті жолы [Мәтін] / Г.И. Аргинбекова // «Болашақ» университетінің хабаршысы. Қызылорда. – 2019. – №2 (18). – 123 б. – Режим доступа: https://bolashak-edu.kz/upload/files/2_18_2019.pdf
14. Tik-Tok әлеуметтік желісі арқылы жалған мәлiмет таратқан [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://zhmb.sud.kz/kaz/news/tik-tok-leumettik-zhelisi-arkyly-zhalgan-mlimet-taratkan Дата обращения 12.11.2024.
15. Уголовный Кодекс Кыргызской Республики [Текст]: принят 1 января 2019 года. – Бишкек, - Режим доступа: https://online.zakon.kz/document/?doc_id=34350840
16. Этический кодекс государственных служащих Республики Казахстан [Текст]: принят Указом Президента Республики Казахстан от 29 декабря 2015 года № 153. – Астана: Ақорда, - Режим доступа: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1500000153
17. Жумабаева, Г.А. Сөз еркіндігі мен ғаламтор желісіне ақпаратқа қол жеткізу құқығының конституциялық кепілдіктері [Мәтін]: 6D030100 – «Құқықтану» Философия докторы (PhD): диссертация авторефераты: / Жумабаева Галия Амангельдиновна. – Ақтөбе, 2023. – 138 б.
18. Определяя Диффамацию. Принципы свободы выражения мнения и защиты репутации [Текст]: Книга Серия международных стандартов: 8-ой принцип. / Перевод на русский язык М.Н. Залата, Г.Ю. Араповой - Лондон, 29 февраля - 1 марта, 2000 г. – 27 с. [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://www.article19.org/data/files/pdfs/standards/defamation-principles-rus-.pdf.
19. О применении в судебной практике законодательства о защите чести, достоинства и деловой репутации физических и юридических лиц [Текст]: принят 18 декабря 1992 г. Нормативное постановление Верховного суда Республики Казахстан N 6. – Алматы, - Режим доступа: [https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P92000006S_]
20. «Жала жапқаны үшін жауапқа тартылды» Солтүстік Қазақстан облыстық сотының ресми сайты [Электронды ресурс]. - Режим доступа:[https://sko.sud.kz/kaz/news/zhala-zhapkany-ushin-zhauapka-tartyldy]. Жүгінген күн 17.01.2024 ж.
21. Гражданский Кодекс Республики Казахстан [Текст]: принят 27 декабря 1994 года № 268-XIII. – Астана: Ақорда, Режим доступа: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K940001000_
22. Уголовный Кодекс Россиийской Федераций (с изменениями и дополнениями от 06.07.2024 года) [Текст]: принят 13 июня 1996 года N 63-ФЗ - Москва, Режим доступа: [https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_10699/]
23. Кодекс об административных правонарушениях Российской Федераций (с изменениями и дополнениями от 18.07.2024 года) [Текст]: принят от 30 декабря 2001 года N 195-ФЗ. – Москва, Режим доступа: [https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_34661/]
24. Көшербаев, С.Б. Ар-намыс пен қадір-қасиетті, іскерлік беделді құқықтық қорғаудың заманауи әдістері мен құқық бұзушылықтың алдын-алу шаралары [Мәтін] / С.Б. Көшербаев // Qazaqstan Respýblıkasy Zańnama jáne quqyqtyq aqparat ınstıtýtynyń gylymi-quqyqtyq jýrnal. - 2021. - №2(65). - 165-172 б.
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Бұл шығарма Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерциялық қолдану») 4.0 лицензиясы бойынша қолжетімді.
